Op expeditie in een wild stukje Leiden

Natuuronderzoek van het Spoorweghavenpad

In de Leidse Spoorweghaven, tussen het spoor naar Utrecht en de Potgieterlaan, ligt een verborgen pareltje. Het gaat om een stuk stadsnatuur dat sinds 30 jaar grotendeels onbeheerd is gebleven en waar de natuur de vrije hand heeft gekregen. Dat is best zeldzaam in een dichtbebouwde stad als Leiden. In het gebiedje is een grote soortenrijkdom ontstaan, en is daardoor een waardevolle verbindingszone voor de flora en fauna in de omgeving van Leiden.

Experts en buurtbewoners hebben de handen ineengeslagen om de flora en fauna van het terrein te inventariseren. Hier is het project Expeditie Leiden uit voortgekomen.

Het onderzoeksgebied

Het onderzoeksgebied omvat de groenstrook tussen de spoorlijn Leiden – Utrecht, de sloot en kade langs de Potgieterlaan en de wilde tuin van de twee woonboten. Dit gebied diende van 1878 tot 1920 als spoorweghaven, waarna het zijn functie verloor. De grond en sloot bleven in eigendom van de Nederlandse Spoorwegen en biedt ruimte aan twee woonboten. Een aantal jaar geleden heeft de gemeente Leiden de grond deels overgenomen van de NS.

Sinds het vertrek van het bedrijf Van Gend en Loos in de jaren 90 (een overslagstation voor spoorgoederen ten oosten van de spoorlijn) is het gebied vrijwel niet beheerd, waardoor de braakliggende grond kon veranderen in een wild stuk natuur. Zo is een prachtig zogenaamd overhoekje ontstaan.

Een veilig thuis voor flora & fauna

Het is, midden in de stad, een veilig thuis geworden voor vele planten en dieren. Er komen bijvoorbeeld meer dan 40 vogelsoorten voor zoals de ijsvogel en een kolonie huismussen. In het water leven vele vissen zoals baars, maar ook aal en de rivierdonderpad: twee soorten die op de Rode Lijst staan. In de struiken struinen egels druk op zoek naar insecten, waar het gebied vol mee zit. Er leven zelfs insecten die sinds de jaren 60 niet meer zijn waargenomen in Zuid-Holland, voor Nederland geheel nieuwe soorten, én soorten waarover in de wetenschap nog weinig bekend is.

Het zijn dit soort kleine stukjes vegetatie die essentieel zijn voor het urbane ecosysteem, met name voor de kleinere, vaak veronachtzaamde organismen, die echter vanwege hun soortenrijkdom de bulk van de stedelijke biodiversiteit uitmaken.

Bedreigd door een fietssnelweg

In een gemeentelijk rapport, opgesteld door de stadsecoloog, is het Spoorweghavenpad aangemerkt als een van de 22 biologische hotspots die Leiden rijk is. De gemeente had echter nog niet het advies uit het rapport opgevolgd om dit soort hotspots van bescherming te voorzien bij ruimtelijke ontwikkeling. Er lag zelfs al een concreet plan om over het Spoorweghavenpad een breed geasfalteerde ‘fietssnelweg’ aan te leggen. Dit zou betekenen dat de meerderheid van de bomen en struiken wordt verwijderd. Daarmee verdwijnt ook grotendeels de natuurwaarde van het gebied, wat grote impact zal hebben op de soortenrijkdom en klimaatbestendigheid in de wijk.

Door ons natuuronderzoek en de vele inspraakreacties van bewoners kwam de gemeente gelukkig tot inzicht over de waarde van het Spoorweghavenpad. En besloot de gemeente om de natuur daar met rust te laten! In de Leidse Omgevingsvisie 2040 staat het gebied nu aangemerkt met een natuurhistorische indicatie.

Nieuws

Reactie wethouder op onze brief

Na twee maanden hebben we een reactie ontvangen van de wethouder op onze vragen over de rigoureuze snoeiwerkzaamheden in het Spoorweghavenpad december vorig jaar. Wethouder…

Lees meer »

Reactie op snoeiwerk gemeente

Begin december heeft de gemeente Leiden groenonderhoud gepleegd aan het Spoorweghavenpad. De volledige braam aan de spoorkant van de oprit is verwijderd, en twee bomen…

Lees meer »

2020: een bewogen jaar

Het Spoorweghavenpad ligt er rustig en nog net zo betoverend bij na de achtbaanrit van 2020 🎢 In maart leek de wereld abrupt tot stilstand…

Lees meer »